Dòng tiền ngày nay đang dịch chuyển như thế nào (vẫn chưa ổn)

Đây là bài viết thứ tư trong series Từ tiền cũ sang Tiền Thông Minh. Nếu bạn chưa đọc qua ba bài viết trước, chúng tôi khuyên bạn Bắt đầu tại đây.

Việc Chuyển Séc Trong Thời Hiện Đại

Hệ thống này nay—thậm chí với tiền gửi séc điện tử—thật sự vẫn chưa thay đổi nhiều so với thời của Pony Express.

• Khi bạn gửi tiền vào một tài khoản séc, ngân hàng của bạn sẽ số hoá nó bằng cách tự động scan các thông tin được mã hoá cứng trên tờ séc
• Những file kỹ thuật số mới này sẽ được gửi đi theo nhiều từng lô, thường là một vài lần một ngày, đến những ngân hàng trung gian lớn của một khu vực
• Đôi lúc, nếu họ nâng cấp công nghệ của mình lên, những ngân hàng vùng sẽ in ra hình ảnh tờ séc mà bạn đã gửi đi và sau đó scan lại lên hệ thống của họ (vâng, bạn đang đọc đúng rồi đấy)
• Ngân hàng vùng sẽ gửi file này đến cho trung tâm thanh toán bù trừ
• Thường thì vào ngay đêm đó, tờ séc sẽ được xử lý và giải quyết
  

Vậy từ đó chúng ta đã nâng cấp được gì? Chúng ta gửi những tờ séc kỹ thuật số (dù vẫn gửi theo từng lô) chứ không còn dùng ngựa đưa thư nữa. Nhưng dây chuyền vận hành của hàng loạt các ngân hàng vẫn vậy. Các lô vẫn chỉ được xử lý một vài lần trong một ngày (thường chỉ một lần), và việc chuyển tiền vẫn phải được thông qua bởi hàng loạt những công ty trung gian.

Giờ bạn thử đoán xem điều gì vẫn còn đúng cho đến hiện tại?

Điều gì sẽ xảy ra khi những tời séc đã được thanh toán? Sự thật rất phũ phàng, câu trả lời là: vẫn không giải quyết được gì cả. Một khi ngân hàng của người viết séc đã nhận lại được tờ séc, thậm chí là bằng con đường kỹ thuật số, thì vẫn không có gì xảy ra.

Mọi ngân hàng tham gia vào quá trình này đều chỉ suy đoán rằng tờ séc đã được thanh toán ở phía đầu bên kia, bởi họ không hề nhận được tin xấu nào cả. Nhưng không có cách nào để họ có thể biết chắc được. Tại sao? Bởi như chúng tôi đã nói, việc phát đi thông báo hoàn thành liên tục sẽ tiêu tốn hàng loạt chi phí, nhân lực và thời gian như ở thời của Pony Express.

Vậy nên thay vào đó, ngân hàng trong quá khứ đã đoán rằng tờ séc vẫn ổn (trong ngành ngân hàng, thuật ngữ "không có tin tức thì là tin tốt" vẫn được sử dụng cho đến ngày nay—nghĩa là miễn sao bạn không nghe được bất kỳ tin xấu nào thì xem thanh toán đã được hoàn tất)

Dù sao thì họ cũng phải gửi tiền cho người nhận. Vậy nên hiện giờ đang tồn tại một lỗ hổng cấu trúc cực kỳ lớn trong hệ thống, mồi ngon cho những trò lừa đảo. Và bạn đoán xem đến cuối cùng ai sẽ phải chịu những chi phí đó? Chính bạn, những người khách hàng -- dù là trực tiếp (ngân hàng sẽ bắt bạn trả phí cho trò lừa đảo ấy nếu bạn không phản đối), hoặc gián tiếp (thông qua các loại phí và mô hình kinh doanh).

Chuyển khoản ACH giúp giải quyết mọi vấn đề?

Chuyển khoản ACH là yếu tố cốt lõi trong cách thức mà chúng ta chuyển tiền ngày nay. Chúng là cách mà chúng ta được trả lương, cách mà chúng ta liên kết tài khoản ngân hàng của mình với những ứng dụng như Venmo hay Robinhood, v.v.

ACH xuất hiện vào thập kỷ 70 khi các ngân hàng đang bị quá tải bởi số lượng lớn những tờ séc vậy lý và quyết định phát triển một "Trung Tâm Thanh Toán Bù Trừ Tự Động." Tạo sao phải gửi séc trong khi bạn chỉ cần gửi đi dữ liệu từ những tờ séc đó?

Đây là một ý tưởng thông minh, trừ việc... thực sự chúng chẳng thay đổi được điều gì cả. Các giao dịch thông qua ACH sử dụng cùng một cách thức vận hành với séc. Chỉ khác ở chỗ chúng không gắn liền với chứng từ. Những "lô tệp tin" điện tử (giống như những giỏ séc được Pony Express quản lý ) được mang từ ngân hàng này sang ngân hàng khác. Và đúng vậy, những tập tin kỹ thuật số ấy di chuyển nhanh hơn là người cưỡi ngựa, nhưng chúng được xử lý và tái tổ hợp lại tương tự như mọi bước trong cách vận hành cũ, giữa mỗi ngân hàng và trung tâm thanh toán bù trừ.

Những khiếm khuyết trong hệ thống này cũng tương tự như trong hệ thống séc: bạn có thể rút tiền ra khỏi một tài khoản trống, và phải mất mấy ngày sau bạn mới có thể nhận ra!

Việc thực hiện một giao dịch thanh toán ACH từ St. Louis đến một thị trấn nhỏ ở California có thể đi vào vết xe đổ của Pony Express từ 150 năm trước. Và tương tự như Pony Express, những lô giao dịch ACH chỉ có thể được gửi đi từ mỗi ngân hàng một vài lần trong ngày.

Và nếu nói một cách nghiêm túc thì Pony Express thực sự có thể đánh bại cả hệ thống thanh toán ACH ngày nay. À, và chúng tôi quên đề cập đến điều này: Pony Express làm việc vào cả cuối tuần còn ACH thì không.

Việc này nghe không hấp dẫn chút nào, nhưng gần đây chúng ta lại nghe rất nhiều về những đột phá trong "fintech". Vậy những đột phá đó là gì? Bạn có thể đọc thêm để biết...